Blog Layout

Dec 30, 2020

Appeltjesmarkt

De Appeltjesmarkt: ik neem er de bus naar Zandvoort of naar Schiphol en op de eerste mooie lentedag drink ik graag een kopje koffie bij uitspanning de Waterkant. Verder vond ik het tot voor kort geen erg inspirerende plek. 
Maar sinds ik er afgelopen zomer elke week fitnessles had, is de Appeltjesmarkt in mijn waardering gestegen. Er gebeurde tijdens de lessen van alles. De buschauffeurs deden als ze even pauze hadden een oefening met ons mee. De dakloze mannen die in het Stoelenproject onder de parkeertoren hadden overnacht, moedigden ons onder het genot van een biertje aan om meer met de heupen te draaien. Het bleek ook een populaire plek bij hondenuitlaters (wat weer niet zo goed combineert met fitness). Tijdens een van onze lessen kwam de buurtconciërge een foto maken omdat wij zouden illustreren hoe belangrijk het is om de Appeltjesmarkt ‘terug te geven aan de buurt’. Die uitspraak bleek een addertje onder het gras te bevatten: na de recente herinrichtingen van de Appeltjesmarkt in 2015 en 2019 bleek er al weer een nieuw plan te zijn. De mooie grote bomen die ons schaduw boden op de hete zomerdagen zouden gekapt moeten worden voor de aanleg van een voetbalveldje. 

Het illustreert dat de stadsplanners niet zo goed weten wat ze aan moeten moet met de plek en dat zie je ook. Hoe meer ik er rondloop, hoe meer ik me erover verbaas dat er allerlei functies die niets met elkaar te maken hebben op de Appeltjesmarkt worden gecombineerd. Maar, zo begin ik langzamerhand te denken, misschien is dat ook juist wel de charme: we hebben in het centrum immers niet zoveel van dit soort rare, onbestemde plekken.

Geschiedenis

De vraag die natuurlijk opdoemt is waarom de Appeltjesmarkt, een dure plek in het centrum, niet bebouwd wordt. Het antwoord op die vraag ligt in het verleden. Op de plaats van de Appeltjesmarkt lag in de 17e eeuw Bolwerk Nieuwkerk, deel van het verdedigingswerk rondom de toenmalige stad. Toen de bolwerken overbodig werden kwam in 1829 op deze plek een gasfabriek. In 1887 werd de fabriek gesloopt, de eigenaar had inmiddels de modernere Wester- en Oostergasfabrieken gebouwd. We hebben het aan de gasfabriek te danken dat de bodem onder de Appeltjesmarkt en de ernaast gelegen Singelgracht zo sterk verontreinigd is, dat er geen ontwikkelaar te vinden is die in het terrein wil investeren.  

Na de afbraak van de gasfabriek werd tussen 1895 en 1934 hier de fruitmarkt gehouden. Kinderen pikten hier weggegooide appeltjes uit het water, vandaar Appeltjesmarkt. De fruitmarkt verhuisde in 1934 naar de Centrale Markthallen. Ruim twee decennia lang was de voormalige Appeltjesmarkt toen een soort niemandsland. In 1957 kwam er een busstation voor onder andere de druk gebruikte bus naar Zandvoort die in dat jaar de blauwe tram verving (foto 1964). Vervolgens kwamen er een parkeergarage, een tankstation en een pianowinkel. De parkeergarage kwam er overigens omdat er hier een metrostation gepland was van de nooit aangelegde Oostlijn. Aan de waterkant bij de parkeergarage is een thuishaven en een oplaadpunt voor rondvaartboten. En aan de Singelgrachtzijde is sinds kort een aanleghaven voor boten die moesten verhuizen vanwege de aanleg van een ondergrondse parkeerplaats verderop in de Singelgracht. 

Recente ontwikkelingen


In 2012 werd een ambitieus plan gelanceerd om van de Appeltjesmarkt een evenemententerrein te maken. Er zou plaats komen om te spelen, voor horeca, een stadsstrand en mogelijk ook voor een dagmarkt. De herinrichting moest de hele buurt een kwaliteitsimpuls geven en leiden tot meer ruimte voor voetgangers, groen en recreatie.

In 2015 was een nieuwe indeling gerealiseerd. De bussen hadden een andere plek gekregen, het busstation was gesloopt, en de taxi’s waren van de Appeltjesmarkt verdwenen. Veel enthousiasme was er echter niet over de nieuwe inrichting.

Jordaankrant 2015: Vandaag zal de heringerichte Groenmarkt officieel door de Stadsdeelvoorzitter geopend worden. In plaats van een busstation is de plek nu een kale vlakte bedekt met hagelwit kiezelsteen. Er staan een paar boompjes en aan de rand is een muurtje waarop kinderen van scholen uit de buurt met hulp van kunstenares Marjolein Wigbold vrolijke mozaïekjes geplakt hebben. Met enig trompetgeschal wordt het oranje dekzeil weggetrokken en vertelt de kunstenares welke kunstzinnige bedoeling achter dit werk steekt. Zoiets van 'een plein van ontmoeting met de buurtbewoners'. Daarvoor moeten die dan wel eerst een kruispunt oversteken dat te boek staat als nummer één op de lijst van dodelijk gevaarlijk.


De voetballertjes zijn niet zo blij met het grint en de organisatoren van het Jordaanfestival ook niet. Die moeten, voor veel geld, het plein met houten planken begaanbaar maken voor de feestende bewoners. Behalve het Jordaanfestival vinden er geen evenementen plaats en van het stadsstrand en de dagmarkt is niets terecht gekomen. Maar in 2019 werd in ieder geval het kruispunt aangepakt en werd de uitrit van de bussen verlegd om de verkeerssituatie minder gevaarlijk te maken.

Als je verder bijgepraat wilt worden over het kruispunt en over wat er nog meer mis is met de Appeltjesmarkt kun je altijd terecht bij de bloemenman naast de Mr. Blou I Love You kiosk. Hij vertelt er graag over.



De historische foto's zijn van het Stadsarchief Amsterdam.


Share by: