Een poortje (nog steeds te zien op Prinsengracht 338) gaf toegang tot de tuin. Boven de poort stond een uitnodigende tekst:

Blijft voor deze POORT niet Staan.

Treedt Binnen Lieve Jeugdt, het DOOLHOF

Thans Vernieuwt Bied u de Schoonste Vreugd

Fontijn en Orgel Spel Vertoning naar ’t Leven

Dit Alles zal aan u Veel stof tot Blijdschap Geven.

Na binnenkomst door het poortje kwam je op een binnenplaatsje met twee fonteinen. Een ervan, geïnspireerd door de Bijbel, stelde een walvis voor die Jonas uitspuugde. Bovendien waren er zogeheten bedriegertjes aangebracht, die onverwacht water konden sproeien.

Als je het binnenplaatsje overstak, kwam je bij de ingang van een doolhof met in het midden een koepel.

Het complex kreeg in binnen- en buitenland bekendheid als de Oude Doolhof. Deze tekening (naar de kaart van 1625) laat de Oude Doolhof duidelijk zien.

Na 1612, toen de grachtengordel en de Jordaan werden aangelegd, kwam de Oude Doolhof binnen de stadgrenzen te liggen. Een nieuwe eigenaar liet een beeldengalerij bouwen. Buiten de galerij stonden bankjes waar iets gegeten kon worden en ernaast was een klein speeltuintje. 

De collectie beelden was een ratjetoe. In de loop van de eeuwen stonden er naast Goliath onder andere: een chinees, Alva, Willem van Oranje, St. Nicolaas, van Speyk, de Zweedse en Engelse koningen en Besje van Meurs. De vorstelijke personen werden in de Franse tijd een poosje gepresenteerd als burgers.

Van de beelden uit de Oude Doolhof zijn er slechts drie bewaard gebleven: David, Goliath en zijn schilddrager. Het feit dat Goliath beweegbaar is illustreert dat de beelden gebruikt werden bij kleine theatervoorstellingen. Een expliciteur vertelde het verhaal van het beeld, zijn hulpje zorgde voor effecten en wisselende decors, en een organist verzorgde de muzikale begeleiding.

Mijn favoriete verhaal is dat van Besje Meurs (1575 – 1637), werkelijke naam Eva Vliegen. Zij was vermaard vanwege haar voorspellingen en vooral omdat zij beweerde niet te hebben gegeten gedurende – de bronnen verschillende hierover – 17 dan wel 32 jaar. Zij leefde van de geur van bloemen.

Duizenden mensen, onder wie prins Maurits, kwamen naar Meurs om vast te stellen dat Besje daadwerkelijk leefde zonder te eten of te drinken. Natuurlijk bleek het uiteindelijk een leugen. Haar tante had haar al die tijd stiekem eten gegeven. Besje werd voor dit bedrog veroordeeld tot openbare geseling en verbanning, maar prins Frederik Hendrik van Oranje verleende haar gratie. Uiteindelijk stierf ze een natuurlijke dood.

De Oude Doolhof heeft bijna driehonderd jaar bestaan, tot 1862. De gemeente nam bij sluiting de grond over en heeft er een armenschool gebouwd. Daarvan is nu alleen nog de dienstwoning op Prinsengracht 344 over.

Afbeeldingen: Amsterdam Museum en Stadsarchief Amsterdam