LUNENBERG.INFO
Blog Layout
Nov 25, 2020
Last & Co
"Ik ben makelaar in koffy, en woon op de Lauriergracht No 37. Het is mijn gewoonte niet, romans te schrijven, of zulke dingen, en het heeft dan ook lang geduurd, voor ik er toe overging een paar riem papier extra te bestellen, en het werk aan te vangen, dat gij, lieve lezer, zo even in de hand hebt genomen, en dat ge lezen moet als ge makelaar in koffie zijt, of als ge wat anders zijt.”
Max Havelaar
Zo begint het boek Max Havelaar, of De Koffieveilingen der Nederlandse Handel- Maatschappij, dat in 1859 verscheen. Het boek van Multatuli (pseudoniem van Eduard Douwes Dekker) is een aanklacht tegen de misstanden in het voormalig Nederlands-Indië. Hoofdpersonen in deze roman zijn Max Havelaar, bestuursambtenaar in Indië, en Batavus Droogstoppel, koffiehandelaar in Amsterdam.
Douwes Dekker geeft Batavus Droogstoppel Lauriergracht 37 als fictief adres, een huisnummer dat toen hij het boek schreef niet in gebruik was. In het pand dat nu op Lauriergracht 37 staat (deel van het voormalige klooster van de Zusters van de Voorzienigheid) zijn luxeappartementen gevestigd. Er is nooit een koffiehandel op de Lauriergracht geweest.
Het verhaal van Max Havelaar volgt in grote lijnen de werkelijke belevenissen van Douwes Dekker als assistent-resident in Nederlands-Indië. Hij ervoer en bekritiseerde het cultuurstelsel. Dat hield in dat de inheemse bevolking 20% van haar grond moest gebruiken om thee, suiker, en vooral ook koffie te verbouwen voor de Nederlandsche Handel-Maatschappij. Het systeem werd veelvuldig misbruikt door de Nederlandse ambtenaren en door de inlandse vorsten die zogeheten cultuurprocenten kregen betaald als hun gebied meer opbracht voor Nederland. Dit alles leidde tot uitbuiting van de bevolking.
Batavus Droogstoppel representeert in het boek de Hollandse ondernemer aan deze zijde van de oceaan, die een gebrekkig beeld heeft van de situatie in Nederlands-Indië en deze naar eigen inzicht en belang inkleurt.
De steen op het huidige huisnummer 37 is een mooi eerbetoon aan de aanklacht die Dekker schreef tegen het cultuurstelsel en tegen de laksheid van de Nederlandse ambtenaren in Nederlands-Indië.
Behalve de steen op de Lauriergracht zijn er in Amsterdam nog enkele andere herinneringen aan Multatuli te vinden. Het meest bekend is wellicht het beeld van Multatuli op de Jan Van Rodentorenbrug. Op de Noordermarkt staat een beeld dat verwijst naar de tweede roman van Dekker, Woutertje Pieterse. En in de Korsjespoortsteeg, in het huis waar Eduard Douwes Dekker werd geboren, is het (kleine) Multatulimuseum gevestigd.
Follow Us
Op nr. 40 in de Sint Jacobsstraat is deze gevelsteen te zien. Hier woonde van 1660 tot 1691 Hendrick Ameshoff die uit Bentheim, net over de grens bij Enschede, kwam. Vermoedelijk handelde Hendrick in het zandsteen dat rond Bentheim werd gedolven en in Amsterdam erg gewild was.
In 1663 verhuisde Jacomijntje Pieters van Middelburg naar Amsterdam. Daar had haar man Pieter Cornelisz. Plockhoy zich na enige rondzwervingen in Engeland en Ierland gevestigd. Enkele jaren later woonde Jacomijntje in het Doopsgezinde armenhofje De Hoeksteen in de Oude Looiersstraat. Wat was er gebeurd?
In de Eerste Passeerdersdwarsstraat 51-65 staat het oudste nog bestaande Nederlandse voorbeeld van philantropische (sociale) woningbouw, bestemd voor arbeiders (het lichte complex rechts op de tekening). Het is in 1853 gebouwd door de architect Hendrik Hana in opdracht van de een jaar eerder opgerichte Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse. Het is een klein complex van twaalf woningen, dat bedoeld was als een model voor grotere projecten.
Hendrik Laurensz. Spieg(h)el was een van de belangrijkste Amsterdamse schrijvers en dichters uit de tweede helft van de 16e-eeuw en mede-oprichter van de rederijkerskamer De Eglantier. Rond 1600 liet hij door architect Hendrick de Keyser het huis op de afbeelding hierboven bouwen. Het stond aan de buitenzijde van het Singel. De stadsmuur was
Op het huidige Muntplein, waar Singel en Amstel elkaar ontmoeten, stond oorspronkelijk de Regulierspoort. Deze stadspoort, gebouwd rond 1485, was een van de drie hoofdpoorten van middeleeuws Amsterdam. De naam van de poort komt van het nabijgelegen Reguliersklooster.
In de middeleeuwen was Amsterdam een houten stad. In 1421 en 1452 waren er twee grote stadsbranden in Amsterdam. Precieze gegevens ontbreken, maar in 1421 zou meer dan een derde van de toen jonge stad verloren zijn gegaan. Zeker is dat de Nieuwe Kerk, de Heilige Stede, het Sint-Elisabethgasthuis, het Stadhuis en tenminste één huis in de Kalverstraat in vlammen opgingen.
Mijn blogjes gaan eigenlijk altijd over onderwerpen waarvan nog iets terug te zien is in Amsterdam. Maar deze keer zou je daar voor naar Napels moeten gaan. Ik heb het in dit blogje over een schilderij dat Margriet Boelen in 1512 schonk aan het Kartuizer Klooster.
Ooit stonden er op het perceel Keizersgracht 493 een koetshuis en stallen. Ze hoorden bij het dubbele woonhuis van burgemeester Andries de Graeff (1611 - 1678) op Herengracht 446, in de Gouden Bocht. Dit stadspaleis staat er nog steeds. Via de tussenliggende tuin kon de burgemeester van zijn woonhuis naar het koetshuis lopen. De Graeff was
Als je door het Vondelpark van Amsterdam-West naar Amsterdam-Zuid wilt, kun je verschillende routes nemen. Een daarvan is door de Rijtuigenhof. De Rijtuigenhof is genoemd naar de Amsterdamsche Rijtuig Maatschappij die vanaf de tweede helft van de 19-eeuw een groot terrein in deze buurt beheerde.
In de tweede helft van de 19e-eeuw nam de gemeente Amsterdam diverse private ondernemingen over, zoals gas- en drinkwaterbedrijven. Daarnaast reorganiseerde de gemeente haar al bestaande taken, waaronder de geneeskundige armenzorg en de politie.