Vijf schoenmakers
In het zuidelijk deel van de Jordaan zijn in de loop van de eeuwen heel wat schoenmakerijen geweest. Twee 18e-eeuwse gevelstenen herinneren daaraan. Toen ik over die gevelstenen wat meer informatie zocht, bleken ze van een vader en zoon geweest te zijn. Mooier nog, in het pand van de zoon vestigde zich honderd jaar later, in het begin van de 20e-eeuw, opnieuw een schoenmakerij. In de jaren dertig van de vorige eeuw verhuisde deze schoenmakerij een paar huizen verderop, naar Hazenstraat 66, waar nu alweer meer dan 30 jaar ambachtelijk schoenmaker Guus van den Berg gezeteld is. Ik breng er regelmatig mijn schoenen langs voor een nieuwe zool of hak.
Dit blog vertelt het verhaal van deze vijf schoenmakers.
Schoenmaker Jellis van de Sluijs
In oktober 1755 koopt de uit Dokkum afkomstige schoenmaker Jelles (of Jilles) Gerbensz van der Sluijs een pand in de Elandsstraat, het huidige nr. 86. De gevelsteen dateert van een jaar later (1756) en de cijfers worden afgewisseld met de initialen van de eigenaar (IGDS). De afbeelding van de brug – in Amsterdam ook wel sluis genoemd - verwijst naar de naam van de eigenaar. Jelles van der Sluijs was getrouwd met Jannetje Leties. Zij kregen acht kinderen, waaronder Johannes van der Sluijs, geboren in 1747. Op 28 februari 1799 stierf Jelles van de Sluijs en zijn erven verkochten het huis. Hij was 89 jaar oud en werd in de Westerkerk begraven.
Schoenmaker Jan van der Sluijs
Jilles van der Sluijs kocht gedurende zijn leven verschillende panden in de stad, waaronder in 1765 een huis om de hoek, Hazenstraat 62 (huidige nummering). Als koper van het huis wordt echter ook Jan van der Sluijs vermeld. Jillis kocht, zo is aannemelijk, het huis dus voor zijn dan 18-jarige zoon Jan (Johannes), die net als zijn vader schoenmaker was.
De gevelsteen die Jan in 1765 liet aanbrengen lijkt erg op de gevelsteen van zijn vader. Het opvallendste verschil is de os die over de brug loopt, een verwijzing naar het leer dat schoenmakers gebruiken. Helaas is de bovenrand van de gevelsteen, waar ANNO 1765 opstond, verdwenen.
Schoenmakers vader en zoon Jan en Jan Singer
Foto Beeldbank Amsterdam (1932)
De precieze geschiedenis van Hazenstraat 62 in de 19e-eeuw heb ik niet kunnen achterhalen. In ieder geval is het niet gedurende die hele periode een schoenmakerij geweest. Een verkenning in het Stadsarchief Amsterdam laat zien dat er onder andere een tabakswerker, een kleermaker en een timmerman hebben gewoond. En van 1890 tot 1910 was er in het pand een bietenkokerij.
Maar in 1910 opende Jan Frederik Singer er weer een schoenmakerij. Jan trouwde met Jeannette Renz. Zij kregen vijf kinderen, waaronder in 1918 Jan Frederik Singer jr. Jeannette overleed in 1939. Eind jaren dertig verhuisde Jan de schoenmakerij naar Hazenstraat 66. Hij overleed in 1945.
Jan jr. volgde zijn vader op. Hij was in 1942 getrouwd met Johanna Tweehuyzen. Het huwelijk duurde slechts zeven jaar, Johanna overleed in 1949. In de buurt was Jan jr. bekend als ome Jan. Hij bleef schoenmaker tot 1988. Zijn zoon koos een ander vak, hij werd marktkoopman op de Albert Cuypmarkt. Ome Jan overleed in 1993.
Schoenmaker Guus van der Berg
In 1988 nam Guus van den Berg de schoenmakerij over van de Singers en vestigde zich als Ambachtelijk Meester Schoenmaker op Hazenstraat 66. Guus is erkend Gildelid, zoals de vlag die altijd uithangt laat zien. Duurzaamheid maakt onderdeel uit van zijn visie. Ambachtelijke schoenmakers zijn schaars in Amsterdam, wat ook blijkt uit interviews met Guus van der Berg door Ons Amsterdam en het Amsterdam Museum.
Daaruit komt onder andere naar voren dat zijn klantenbestand voor 70% uit mannen bestaat, die een strak pak en kwaliteitsschoenen belangrijk vinden. Ook oud-burgemeester Schelto Patijn kwam weleens op de dienstfiets een paar te herstellen schoenen brengen. Wel liet hij die later dan soms met de dienstauto ophalen…
Noot: Uit de woonkaarten in het Amsterdamse stadsarchief blijkt dat er al vanaf de jaren tachtig van de 19e-eeuw familie van vader en zoon Singer woonde in de Hazenstraat 66: Abraham Singer. Mogelijk woonde Jan sr. bij Abraham in tot de geboorte van Jan jr. In 1918 verhuisde het gezin naar Elandsstraat 171, waar later ook Abraham Singer ging wonen.
De interviews met Guus van der Berg zijn te lezen op http://buurtwinkels.amsterdammuseum.nl/6484/nl/ambachtelijk-meester-schoenmaker-op-eenzame-hoogte en https://onsamsterdam.nl/de-schoenmaker-en-zijn-leest).
Follow Us
