Jurriaan en Christiaan Andriessen

Jurriaan Andriessen
Jurriaan was een gewaardeerde schilder. Hij werd in 1766 lid van het Sint-Lucasgilde en kreeg in 1773 de eerste prijs van de Stadstekenacademie. Hoewel hij ook ander werk heeft gemaakt, is hij vooral bekend als behangselschilder. Er zijn meer dan 200 getekende behangselontwerpen van hem bekend, maar er zijn slechts een paar daadwerkelijke behangsels overgebleven. Het behangsel in Museum van Loon is het enige werk van de schilder dat in een publiek toegankelijke ruimte te zien is.

Het atelier van Jurriaan Andriessen was een familiebedrijf, zowel zijn broer Anthonie Andriessen als zijn zoon Christiaan Andriessen (1775 - 1846) waren er bij betrokken. Bovendien had Andriessen bij het gilde het recht gekocht voor twee leerlingenplaatsen. Die leerlingen waren gemiddeld drie jaar bij hem werkzaam. In de loop van de tijd kunnen er twintig van hen in het atelier zijn opgeleid en meegewerkt hebben aan opdrachten.

Dat Jurriaan Andriessen een gerenommeerd kunstenaar was blijkt ook uit zijn benoeming in 1794 als één van de drie jongste directeuren van het zeskoppige bestuur van Stadstekenacademie.

De Stadstekenacademie was tot 1767 gevestigd in de Leidsepoort boven het Corps de Garde en verhuisde vervolgens naar enkele ruimtes in het toenmalige stadhuis. Toen in 1808 Lodewijk Napoleon het stadhuis opeiste als Paleis op de Dam, vond de Stadstekenacademie onderdak in een pand in de Raamstraat.

Jurriaan gaf er les en in 1809 schreef hij de redevoering voor de jaarlijkse prijsuitreiking (de prijs die hij eerder zelf had ontvangen). De titel van de op didactiek toegespitste lezing luidde: Over de natuurlijke Aanleg ende vermogens van den Mensch, toegepast op zijne vatbaarheid van de beeldende kunsten; met aanwijzing tevens van de eenvoudigste middelen om zich in de Teekenkunst te bekwamen.

Naast dit directeurschap was Andriessen vanaf 1797 ook overman van het Sint Lucasgilde. Ook deze benoeming was een blijk van vertrouwen in zijn kunnen: de positie van de gilden kwam in de Franse tijd ter discussie te staan.

De tekeningen van Christiaan

Aan het einde van de 18^e eeuw stond Andriessen op het toppunt van zijn roem. Toen begon de belangstelling voor beschilderd behang terug te lopen en - tot overmaat van ramp – kreeg Jurriaan in 1799 een attaque en raakte deels verlamd. Ook zijn spraak werd aangetast. Het raakte het bedrijf en het gezin. In 1805 verhuisde de familie naar een ruimer huis aan Amstel 95, om meer werkzaamheden aan huis te kunnen doen. In de drie daaropvolgende jaren heeft zoon Christiaan een fantastische serie tekeningen (meer dan 700) gemaakt van het leven aan Amstel 95. De beginfoto van dit blog laat staand Jurriaan zien in kamerjas en huismuts terwijl hij een tekening van Christiaan bekijkt.

Om de financiële zorgen te lijf te gaan, werden nevenwerkzaamheden belangrijker, zoals het schilderen van historische voorstellingen en het maken van decors voor de stadsschouwburg, toen nog aan gevestigd aan  de Keizersgracht. Ook maakte het atelier tijdens het koningschap van Lodewijk Napoleon (1806-1810) feestdecoraties.  

Zoon Christiaan gaf lessen aan particulieren en aan een meisjesschool in Weesp. En vader en zoon begonnen een tekenacademie aan huis waar naar vrouwelijk naakt kon worden getekend en geschilderd. Zo bood deze private tekenacademie een aanvulling op de Stadstekenacademie waar alleen mannelijk naakt kon worden getekend. 

Jurriaan overleed in 1819; Christiaan in 1846, na zijn dood werd het bedrijf opgeheven. De tekeningen waren bedoeld voor familie en vrienden en zijn tot rond 1900 in de familie gebleven.

Noot: De Stadstekenacademie werd in 1718 opgericht als de Oefenschool der Tekenkunst. Na een roerige tijd met ruzies werd in 1750 een nieuwe start gemaakt. De Stadstekenacademie was de voorloper van de Koninklijke Academie (1822) en de Rijksakademie van Beeldende Kunsten (1870).

Bronnen:

R. Harmanni (1997), Jurriaan Andriessen, behangselschilder. Proefschrift Leiden. https://scholarlypublications.universiteitleiden.nl/search?type=dismax&f%5B0%5D=mods_name_AuthorRole_namePart_custom_ms%3AHarmanni%2C%5C%20R.

De wereld van Christiaan Andriessen, Amsterdamse dagboektekeningen (2008-2009), Stadsarchief Amsterdam.

Afbeeldingen: Beeldbank Amsterdam, Museum van Loon: https://www.museumvanloon.nl/