Blog Layout

Dec 06, 2020

Oogenbliksfotograaf

Lauriergracht 8 

De schilder Breitner (1857-1923) verhuisde in 1886, toen hij negenentwintig jaar oud was, naar Amsterdam. Hij heeft in Amsterdam op verschillende adressen gewoond, onder andere zes jaar op Lauriergracht 8 (1893 -1899), waar nu dit bescheiden bordje aan hem herinnert. Vanuit zijn huis maakte Breitner meerdere schilderijen van de Lauriergracht (zie afbeeldingen hieronder) en daarbij valt het op hoe weinig het uitzicht op de overzijde van de gracht in meer dan een eeuw is veranderd. Het zou Breitner goed hebben gedaan. Hij hield van de oude stad met haar paardentrams en haar kleine bedrijfjes, zoals een water- en vuurwinkeltje en een smederij. De elektrische trams, die in 1900 verschenen, noemde hij “leelijke, ziellooze doozen” en nieuwe gebouwen zoals het Rijksmuseum en het Centraal Station interesseerden hem niet. 

Fotograaf


Zijn liefde voor de oude stad zien we ook terug op de bijna drieduizend foto’s die hij heeft gemaakt. Breitner was een enthousiaste fotograaf – toen een nieuwe medium. De complete omvang van zijn fotografisch werk werd pas bij de ontsluiting van zijn collectie in de jaren zestig van de vorige eeuw duidelijk. Daarbij bleek ook dat hij regelmatig foto’s gebruikt heeft als basis voor zijn schilderijen. Breitner sprak tijdens zijn leven weinig over zijn fotografie, mogelijk omdat het gebruik van ‘mechanische afbeeldingen’ (in plaats van een schets) als basis voor een schilderij in die dagen weinig respect oogstte. Breitner gebruikte beide. Dat is ook het geval bij de schilderijen van de Lauriergracht, zoals uit onderstaande schets en foto blijkt.

Pionier


De ontsluiting van Breitner’s fotocollectie liet zien dat veel foto’s nooit voor een schilderij zijn gebruikt. Dat heeft geleid tot de opvatting dat hij naast schilder ook als fotograaf te beschouwen is. De komst van de draagbare camera en celluloid film maakte het mogelijk om personen in actie vast te leggen. Breitner was goed in deze ‘oogenbliksfotografie’. Dienstmeisjes, winkelende dames, paarden, kinderen lopen zijn beeld in en uit. Soms worden ze van heel dichtbij vastgelegd, of vanaf een hoog of juist een laag standpunt. Onderstaande foto’s zijn op en bij de Lauriergracht gemaakt. Zijn foto’s geven een prachtig overzicht van het Amsterdam rond 1900 en maken hem daarmee tot een pionier van de straatfotografie.

Verder lezen: http://breitner.rkdmonographs.nl/pionier-van-de-straatfotografie/@@print-monograph De afbeeldingen zijn ontleend aan de Beeldbank Amsterdam en het Stedelijk Museum.


Share by: