Weggekocht uit Amsterdam
Adam Sijbel, schoen, ca. 1770 - ca. 1780. Rijksmuseum.
Zo nu en dan speur ik door de geschiedenis van Makkum om te zien of ik nog nieuwe informatie kan vinden over de familie van mijn oma Janke. Net als in veel Makkumer gezinnen, werkten door de jaren heen ook verschillende mannen uit mijn familie in de tegelfabriek van Tichelaar. Oma’s broer, plateelschilder Lolke de Groot werd het meest bekend.
Lolke de Groot, Keramiekmuseum Princessehof .
Onlangs kwam ik bij zo’n Makkumer zoektocht een artikel tegen met als kop ‘Weggekocht uit Amsterdam’. Het bleek te gaan om plateelschilder Adam Sijbel (1746-1803). Adam Sijbel werkte aanvankelijk voor tegelbedrijf d’ Oude Prins aan de Anjeliersstraat in Amsterdam.
D’ Oude Prins, Adam Sijbel. Keramiekmuseum Princessehof.
D’ Oude Prins was eigendom van Cornelis van der Kloet. Het pand aan de Anjeliersstraat bestaat niet meer, maar het stond ongeveer ter hoogte van het huidige nr. 142.
Het pand van het tegelbedrijf van de broer van Cornelis, Willem van der Kloet, op Prinsengracht 1075 bestaat nog wel. Dit tegelbedrijf heette De Twee Romeinen en het pand is recent gerestaureerd door Stadsherstel.
De tegelbedrijven van Cornelis en Willem waren de beste van Amsterdam. Alleen de fabriek van Jan van Oort aan de Botermarkt leverde een vergelijkbare kwaliteit.
In vooral de 17e-eeuw floreerde de tegelindustrie in Amsterdam. Het overgrote deel van de tegels ging naar Portugal. Maar in de 18e-eeuw ging het mis. De economie ging, mede door de verloren Vierde Engels-Nederlandse oorlog (1780-1784), hard achteruit. Er groeide een sterke Britse tegelindustrie en de Hollandse tegelbakkers gingen ook hinder ervaren van hun Friese vakgenoten. Tegelbakkers uit onder meer Amsterdam klaagden dat 'veel schippers, die met steen, kalk en aankomende, in hunne vaartuigen heimelijk een winkel van steentjes houden, en soo deselve, waar sy doorvaren of lossen, uitventen en verkoopen.'
Er volgde in Amsterdam een importheffing voor onder andere Friesland. Maar het mocht niet baten. Ook in de Anjeliersstraat ging het slecht. D’Oude Prins werd in 1802 opgeheven.
D’ Oude Prins, Adam Sijbel. De aankondiging aan de herders.
In 1802 was Adam Sijbel al lang in Makkum. Kingma uit Makkum had in 1780 besloten een nieuw tegelbedrijf op te richten, naast de al bestaande fabriek van Tichelaar. In de arbeidsovereenkomst uit 1784 is te lezen hoe de Amsterdamse Sijbel naar Makkum werd gehaald. Het idee was dat Sijbel nieuwe inzichten mee zou brengen en leerlingen zou opleiden. Kingma zou hem zeker tien jaar in dienst houden en werk geven voor een vastgesteld goed loon, ook als er eigenlijk onvoldoende schilderwerk was. Bovendien kon voor bijzondere opdrachten met zowel Kingma als Tichelaar de prijs per keer besproken worden. Het was ruim voldoende om Sijbel van een onzekere toekomst in Amsterdam naar Makkum te doen verhuizen.
Adam Sijbel, Deel van de tegelwand met 12 schepentableaus in Hotel-Café-Restaurant 'De Prins' in Makkum. Rijksmonument.
Bronnen:
https://www.oks.nl/search-collection/creator/Groot,%20Lolke%20Eeuwke%20de?hash=
https://stadsherstel.nl/monumenten/de-twee-romeinen-prinsengracht-1075/
https://www.academia.edu/40781424/Nieuwe_vondsten_over_de_tegelbakkerij_van_Jan_van_Oort